Wat leidde tot de oprichting van de stichting Joods Monument 1940-1945 in Driebergen-Rijsenburg?
Onderzoek leerde dat er voor de 2e wereldoorlog in Driebergen-Rijsenburg slechts een beperkt aantal Joden woonden. Een veel te gering aantal om een synagoge te hebben en te onderhouden. Een aantal ven hen was sterk geassimileerd en zichzelf nauwelijks bewust dat zij van Joodse afkomst waren. Het aantal nam sterk toe na de Kristalnacht en de uitvoering van het Nazibeleid van de Duitsers. Velen vluchtten naar Nederland. In juni 1941 leefden er in Driebergen-Rijsenburg volgens telling vierennegentig Joodse mensen, waarvan er veertien in Nederland waren geboren. Zeventig Joden kwamen uit Duitsland en de overige zeven uit andere landen in Europa. Omdat er in deze gemeente veel grotere huizen stonden, die dikwijls als persion werden gebruikt, konden zij gemakkelijk huisvesting vinden.
Van onderduiken was eerst sprake nadat in 1942 Joden werd geboden naar Amsterdam te vertrekken. Niet wetend wat hen te wachten stond zijn er naar schatting circa dertig vertrokken. Ongeveer zestig anderen zochten in het geheim een onderkomen in- en buiten de gemeente.
Tijden de gehele oorlogsperiode hebben ruim tweehonderd Joden op meer dan honderd adressen in deze gemeente enige tijd ondergedoken gezeten.
Voor onderduikers en onderduikgevers moeilijke tijden.
Wij weten dat er vijfenzeventig Joden vermoord zijn in de kampen die korte of langere tijd gedurende de oorlog hier zijn geweest.
Kort na de bevrijding is er in de Gereformeerde kerk aan de Engweg een bijeenkomst geweest waar ruim vijfenvijftig opgedoken Joden aanwezig waren. Hier in dit kerkgebouw, omdat onder anderen de predikant ds Toorenbeek en de kostersfamilie Stroomenbergh zich sterk hadden ingezet om hen een onderduikplaats te bezorgen.
